خواستگاه بسیاری از اتفاقات سال های اخیر رسانه بوده و یکی از رسانه های تاثیرگذار،جذاب و تعاملی بازی های رایانه ای است. همیشه در بحث آموزش هم مطرح شده است که اگر می خواهیم تاثیر بگذاریم بایدتعاملی عمل کنیم. یکی از بازی های رایانه ای که این سال ها سعی در القای مفاهیم ضد اسلام و ضدایرانی در روان کودک و نوجوان را داشته Battlefield ۳ است. در این گزارش به تحلیل این بازی با حسین مدبر عزیزی، کارشناس بازی های رایانه ای و مدرس سواد رسانه می پردازیم.

۱.علت تمایل شدید کودکان در سال های اخیر به بازی های رایانه ای چیست؟

کودکان از زمان تولد تا قبل از مدرسه به طور متوسط ۶۰۰۰ هزار ساعت با رسانه سروکار دارند. کودکان هم دنبال جذابیت، یادگیری و همزاد پنداری هستند و ناخودآگاه به سمت بازی ها کشیده می شوند.خانواده ها هم در بحران اطلاعاتی با سواد رسانه مواجه اند. بازی رایانه ای تلفیقی از سینما، طراحی، نقاشی، گرافیک، موسیقی است، لذا بهترین وسیله برای سرگرمی و گنجاندن پیام های رسانه ای است و بالاترین تاثیر گذاری را در مخاطب دارد.

۲.آیا واقعا غرب از طریق بازی های رایانه ای مفاهیم ضد ایرانی را به بچه ها القا می کند؟

اصولا وقتی تکرار و تمرین صورت می گیرد آموزش در ذهن کودکان شکل می گیرد و در مقابل پاداش هم دریافت و همزاد پنداری می کنند. شما تمام این موارد را در بازی رایانه ای می بینید. مسئله همزاد پنداری بسیار مهم است شما می بینید وقتی یک کودک در بازی گل می زند می گوید من گل زدم! نمی گوید کاراکتر گلزده. این نشان از همزاد پنداری دارد. پس می بینیم بازی چقدر تاثیر گذار است و در چنین شرایطی کشورهای دیگر برای رساندن پیام و تغییر رفتار از بازی های رایانه ای استفاده کردند. لازم به ذکر است بازی های رایانه ای در بخش عملیات روانی استراتژیک آمریکا قرار گرفته که مخاطب شان مردم و نظامیان دشمن هستند بر اساس همین موضوع حوزه نبرد رسانه ای خود را با ماهواره، شبکه های اجتماعی و بازی های رایانه ای رونق بخشیدند و شروع به استفاده شدید از این ابزارها برای تاثیرگذاری کردند.

۳.استراتژی القای مفاهیم غرب از طریق بازی چیست؟ آیا در تمام بازی ها به صورت مستقیم اشاره ای به مفاهیم ضدایرانی می شود؟

غرب با تاکید بر استراتژی اغوا تصمیم دارد به شدت روی مخاطب تاثیر بگذارد. به همین علت فیلم های سینمایی مثل ۳۰۰ و آرگو یا بازی هایی مثل کال آف دیوتی، اساسینز کرید و بتلفیلد می سازند. البته در بازی های ذکرشده به صورت مستقیم به مفاهیم ضد ایرانی اشاره شد و هدف آمریکا بر علیه ایران و اسلام را نمایان کرد. به طور مثال در بازی بلک لیست علاوه بر بحث ضداسلامی بحث ضدایرانی آن مشهود است و یا فردی مثل تام کرنسی که کلا طراح بازی های ضدایران و ضداسلام هست.

۴.بازی بتلفیلد ۳ یکی از بازی های ضدایرانی است که در سال های اخیر جنجال زیادی به پا کرده، این بازی چرا و توسط چه کسی ساخته شده است؟

آمریکا و اروپا به غول های بازی سازی بر علیه اسلام و ایران خط و برنامه می دهند. آمریکا در توجیه اقدامات ظالمانه اش در سراسر جهان به شدت روی بحث فرهنگی کار می کند. معتقد است ما به کشوری نمی توانیم نفوذ کنیم مگر این که سال ها روی افکار مردمش کار کنیم. بر اساس همین تفکر بازی ها طراحی می شود. در راستای سیاست های آمریکا در امر بازی سازی در سال ۲۰۱۱ یک شرکت بازی سازی سوئدی به نام دایس، که بعدا با الکترو آرتز تلفیق شد، بازی بتلفیلد ۳ را می سازد. داستان بازی در سال ۲۰۱۴ اتفاق می افتد، تریلرهای قبل انتشار بازی مشخص کرد گرافیک بازی عالی است. نحوه روایت بازی بتلفیلد ۳ کاملا به کال اف دیوتی بلک اوت مشابهت دارد. داستان بازی با وجود ضعف هایی که دارد مخاطب را به دنبال خود می کشد. در بازی اشاره های مستقیمی به پیداکردن plr در ایران می شود. بعضی plr را نمادی از پژاک می دانند. تحلیل های زیادی درباره plr هست. به صورت مستقیم در بازی به ارتش ایران و مقابله با ارتش امریکا پرداخته نشده و بیشتر به plrپرداختند و هنوز دقیقا مشخص نشده منظور چه بوده است.

۵.در بازی از شخصیتی به نام سلیمان رونمایی می شود، آیا سازندگان بتلفیلد ۳ منظور خاصی داشتند؟

در بازی های رایانه ای مخصوصا بازی هایی که کمپانی های بزرگ علیه یک کشوری می سازند مقصود خود را کامل و مستقیم نمی گویند و کد می دهند. در اواسط بازی شخصیتی به اسم سلیمان نشان داده می شود و یکی از اعضا بلک بر به او می گوید همزمان با زلزله بزرگی که در منطقه رخ داده، فرد ایرانی به اسم فرخ البشیر با حمایت plr حکومت را به دست گرفته است )سازندگان بازی به این نکته توجه نکردند که ایرانی ها ابتدای اسمشان ال اضافه نمی کنند). در بازی یکی از کاراکترها می گوید سلیمان به او دستور خرید بمب های هسته ای را داده و به همه هشدار می دهد! در بازی سلیمان را می کشند و مانع انفجار بمب هسته ای می شوند. زمان انتشار این بازی مصادف با ترور سفیر عربستان سعودی در آمریکا بود، خیلی ها این موضوع را به بازی و اتهام به ایران ربط دادند. همان زمان هم جنجال رسانه ای علیه شهید سردار سلیمانی آغاز کردند که ما نمی توانیم ساده از کنارش رد شویم. مقامات ارشد آمریکایی هم در آن زمان نظراتی درباره ترور نیروهای نظامی ایران داشتند. آن سال یکی از کارشناسان موسسه دفاع از دموکراسی آمریکا گفت با به قتل رساندن یکی از سرداران ایرانی، می توانید ایرانی ها را مرعوب کنید. حتی می گوید سردار سلیمانی خیلی سفر می کند می توانید او را دستگیر یا به قتل برسانید. همه این اتفاقات و همزمانی آنها نمی تواند اتفاقی باشد. به طور کلی تمام حرف بازی این است که از ایران بترسید، نگذارید به بمب هسته ای دست پیدا کند. شاهد یک ایران هراسی جدی را در بازی بتلفیلد ۳ هستیم.

۶.معمولا در فیلم ها و بازی های غرب بحث نمادگرایی وجود دارد، در رابطه با این بازی هم این نکته صدق می کند؟

جزییات مناطقی که در بازی نمایش داده می شود خیلی شباهتی به ایران ندارد و تابلو ها عربی نوشته شده است. در نهایت سازندگان بازی یک بانک در وسط بازی قرار می دهند که تلاش کنند ارتباطی بین بانک های ایران و مسائل تروریستی القا کنند و همچنین با ذکر این نکته تحریم بانک های ایران در خارج از کشور بیشتر شود.

نکته بعدی اینکه سلاح های مورد استفاده توسط ایرانیان در این بازی با دقت طراحی و تماما از سلاح های ایرانی مثل خیبر۲۰۰۲ استفاده شده، ظاهر نیروهای ایرانی بر خلاف بازی های مشابه غیرمعقول نیست چون به این نتیجه رسیدند هرچه دشمن را بهتر طراحی کنند بازی قوی تر می شود.

رنگ های زرد، قرمز و سبز هم زیاد در بازی مشاهده می شود. در بازی رنگ زرد بیشتر به تهدیدهای نزدیک اشاره دارد و بیشتر در عراق دیده می شود، رنگ قرمز به تهدید واقعی و اصلی و بیشتر در ایران دیده می شود و رنگ سبز هم به مسلمانان اشاره دارد.

تابلوهای بازی نیز کاملا معنادار و در موقعیت های خاص قرار گرفته است. واقعیت امر این است که از طریق این بازی آمریکا قصد دارد ایران را یک تهدید اتمی معرفی کند. آمریکایی ها با این بازی در تلاشند شرایط را مهیا کنند و بگویند در آینده شاید با ایران درگیر شویم.

کدهای سلیمان در بازی زیاد است. او را چند وجهی معرفی می کنند! از طرفی خائن و از طرفی دوست آمریکا و قدرت نظامی او را در سطح بین المللی نشان می دهند اما در هرصورت به طور قطعی نمی توانیم شخصیت سلیمان را در دنیای واقعی به شخص خاصی نسبت بدهیم.

۷.دیالوگ های شخصیت های بازی حاوی پیام خاصی نیست؟

یکی از نکات مهم بحث گروه PLR هست، این گروه در بازی بسیار فحاش هستند و آمریکا صفات نیروهای خودش را به نظامیان ایران نسبت داده است. در بازی جملات دوستانه ای هم به کار برده شده که مثلا بگویند بازی جبهه گیری ندارد، در مکالمه ای بین سربازان گفته می شود آمریکا توسط تروریست ها تاسیس شده، همین مکالمات با برنامه ریزی عنوان شده که گیمیر با خودش فکر کند بازی جبهه گیری ندارد. البته در اواسط بازی دیالوگ ها کاملا تغییر می کند. در اواسط بازی نیروهای آمریکایی به ایران حمله و تهران را بمباران می کنند. در ادامه گیمیر باید در نقش یک خلبان زن، البشیر را نابود کند و جالب این جاست حمله از خلیج فارس شروع می شود. در بازی هم نام خلیج فارس ذکر شده، با این کار می خواهند بگویند خلیج فارسی که شما مدعی اش هستید ما در فراز آسمان بر آن تسلط داریم، در صورتی که این طور نیست.

۸.با توجه به اهمیت صنعت بازی سازی در دنیا از نظر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی صنعت بازی ایران در چه مرحله ای قرار دارد؟

قدم های خوبی در این صنعت برداشته شده، اما دیر اقدام کردیم و هنوز به قدرتش پی نبردیم. کشورهای دیگر از یک بازی رایانه ای درآمدهای هنگفتی کسب می کنند. اگر کشور ما سازنده بازی نباشد، مصرف کننده صرف می شود. ما اگر بخواهیم انقلابمان را عرضه کنیم لازم است خودمان را به علم روز، یعنی بازی رایانه ای مجهز کنیم. آمریکا و اروپا در این حوزه سرمایه گذاری سنگین می کنند، هم سرمایه شان بر می گردد و هم مفاهیم شان را القا می کنند. مثلا سری بازی های «کرایسیس»، «کال اف دیوتی» و حتی در سری بازی های «رزیدنت اویل» همه پیام های خاصی دارد و مخاطب خیلی خوب پیام ها را می گیرد. باید قبول کنیم تغییرات نسل ها مشهود است و در یک شب اتفاق نیوفتاده، همه این تغییرات به مرور از طریق فیلم و بازی در نوجوان ها پیاده می شود. وقتی نوجوان سری بازی های GTA را بازی می کند نمی توانیم انتظار داشته باشیم خشن نباشد. حتی بعضی بازی ها مثل «من هانت» در کشورهای زیادی جمع شده اما منعی در ایران ندارد! چه کسی باید نظارت کند؟ یا در بازی های sims که یک دخترخانوم که سبک زندگی را از آن یاد می گیرد نمی توانیم انتظار داشته باشیم گیمر این بازی سبک زندگی غربی را یاد نگیرد! موضوع بازی رایانه ای بسیار جدی است و ما خیلی ساده از کنار آن رد شدیم. آنها را در اختیار فرزندانمان قرار می دهیم و بعد از تغییر منش و رفتار آنها تعجب می کنیم. برای عبور از بحران های اجتماعی نیاز است خانواده ها، مسئولین و رسانه ها بیشتر روی بازی های رایانه ای کار کنند.

خبرنگار:لیلا نوعی